فرارو- مجید اشکی، رئیس سازمان بورس می گوید: در حال حاضر پیشنهادهایی برای بهبود شاخص در دست بررسی است و شاید شاخص جدیدی منتشر شود تا بتواند وضعیت موجود را منعکس و بهتر منعکس کند. فعالان بورس انتقادات بسیار جدی به عملکرد شاخص کل بورس و نوعی شاخص سازی دولت و متولیان بازار سرمایه دارند چرا که اگرچه به گفته وزیر اقتصاد بر اساس عملکرد کل بورس شاخص بازدهی بورس از ابتدای سال تاکنون حدود 16 درصد بوده است اما پرتفوی سهامداران نشان می دهد که اصلاحات جدی است و سرمایه مردم در بورس کمرنگ شده است.
بر اساس این گزارش، دولت با کنترل چند سهم بزرگ که تأثیر زیادی بر شاخص بورس دارند، از ریزش شاخص کل جلوگیری کرده است، اما بیش از 90 درصد نمادهای بورس با افت 20 درصدی مواجه شده اند. 30 درصد از ابتدای سال تاکنون با میانگین مواجه بوده اند، در حالی که برخی نمادها حتی 50 درصد افت را تجربه کرده اند، بنابراین شاخص بازده کل بورس نمی تواند معیار مناسبی برای ارزیابی وضعیت بورس باشد.
اما اگر بخواهیم به تغییرات شاخص کل بورس اشاره کنیم، باید بگوییم که در بازار سرمایه می توانیم سه نوع شاخص داشته باشیم، اولاً شاخصی که به دنبال قیمت سهام است، دوم اینکه شاخصی که به دنبال قیمت سهام است. از سود سهام نقدی پیروی می کند و در نهایت، شاخصی که هم قیمت و هم سود نقدی را منعکس می کند. بنابراین، هر یک از این شاخص ها را می توان با روش های مختلفی محاسبه کرد که در این زمینه، به عنوان مثال، رایج ترین روش ها «وزن- ارزش» یا «هم وزن» است.
اولین شاخصی که در سال 69 در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه شد، از نوع «شاخص قیمت» بود، یعنی فقط از قیمت سهام تبعیت می کند. دومین شاخصی که در سال 1356 در بورس محاسبه شد، از نوع بازده نقدی بوده و تنها سود سهام نقدی را منعکس می کند. شاخص سوم اما در همان سال 77 در نوع خود بود، یعنی هم قیمت سهام و هم سود نقدی آن را به دنبال دارد. در این میان چند شاخص دیگر نیز در سال های 88 و 93 معرفی شدند، اما در واقع این نماگرها نسخه هایی از شاخص های مختلف گذشته نیز بودند که به نوعی نمی توانند وضعیت بورس را به درستی نشان دهند. حال باید دید آیا شاخص جدید کارایی لازم را خواهد داشت یا خیر.
چرا دولت شروع به نمایه سازی می کند؟فردین آقا جردی کارشناس بازار سیحم در گفتگو با فرارو وی با اشاره به اینکه در 10 سال گذشته تغییراتی در شاخص های بورس رخ داده است، گفت: به این تغییرات شاخص کل و شاخص هم وزن اضافه شد. شاخص کل موزون که سود سهام شرکت ها را در نظر می گیرد به نوعی نشان دهنده عملکرد بازار با محاسبه سود شرکت ها و همچنین شاخص کل است که قبلاً شاخص قیمت بوده است. ، که با تغییراتی مواجه شد.
وی افزود: در حالی که در همه بازارهای مالی شاخص قیمت وجود دارد یعنی قیمت معیار نوسانات بدون توجه به سود است، این یکی از نکاتی است که حدود 10 سال پیش در بورس ابداع شد، به عبارت دیگر کل بورس یک شاخص است ابزاری برای ارزیابی وضعیت نوسانات در بازار است. طبیعتاً هر چقدر هم که نرخ افزایش یا کاهش پیدا کند، این موضوع توجه همه ذینفعان و فعالان بازار را به خود جلب می کند.
آقاشوزورگی گفت: این تغییرات به ویژه اگر روند مادی و یک طرفه در جهت منفی یا مثبت باشد، توجه نهادهای قانونگذاری مانند مجلس، نهادهای نظارتی و دولتمردان را به خود جلب می کند و به عنوان مثال خود را به لحاظ اقتصادی معرفی می کنند، در حالی که وزیر اقتصاد از بازدهی 16 درصدی بورس در این مدت صحبت کرد که در عمل بیش از 95 درصد نمادهای بورسی و غیر بورسی با زیان مواجه بودند، بنابراین شاخص کل بورس یک معیار خوبی برای اندازه گیری وضعیت است.مبادله در نظر گرفته نمی شود.
مدیر بورس افزود: به همین دلیل است که می بینیم کنترل شاخص همیشه توسط دولت انجام می شود و به همین دلیل است که این روزها اصطلاح شاخص سازی در بورس زیاد شنیده می شود. – 30 شرکت بزرگ هستند که وزن بیشتری بر شاخص کل دارند، بنابراین مدیران بازار می توانند با کنترل و دستکاری سهام بزرگ ارزشمند، شاخص را مثبت نگه دارند، اما سهام اصلی بورس تمایل به ریزش دارد.
وی ادامه داد: البته ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است، در کل دنیا نیز 30 شرکت بزرگ و 50 شرکت بزرگ وجود دارد، اما از آنجایی که تعداد این شرکت ها و وزن آنها در محاسبه شاخص بیشتر از حد معمول است. بنابراین این تأثیر وضعیت بازار سرمایه و دیدگاه فعالان بازار بسیار مهمتر است.
آقا زرگی بیان داشت: با توجه به این وضعیت، مدیران بازار تنها به وضعیت شاخص کل می پردازند و برای مردم عادی نیز این شاخص در صدا، صدا و سیما و رسانه کل نرخ بازدهی گزارش می شود. یا از دست دادن بازار سهام، در صورت وجود هر گونه مشکل در این موضوع.
این کارشناس بازار سهام با اشاره به ماجرای دستکاری در روند حرکت بورس توسط متولیان، اذعان داشت: در خصوص دستکاری در بازار ابهاماتی وجود دارد از جمله اینکه به عنوان مثال نمادی می خواهد بازگشایی شود. اطلاع رسانی ساعت 10 صبح است، متفرق می شود و پس از آن برای کشف قیمت، نماد قابل معامله نیست، از طرفی با موردی مواجه شده ایم که پنج دقیقه مانده به پایان ساعت معاملاتی، نماد باز می شود، بلافاصله متوقف می شود و یا بر خلاف رفتار عادی معمولا ناظر معاملات خود را تشخیص می دهد، عرضه و تقاضا را ارزیابی می کند و زمانی که به حد معینی رسید، معاملات در محدوده نرمال و ثابت را تایید می کند. در برخی موارد دیگر نیز مشاهده شد که حتی نمادی برای چند روز باز بود اما در نهایت قیمتی کشف نشد.
وی گفت: این مشکلات بخشی از مواردی است که ممکن است این شبهه را ایجاد کند که به نوعی در مواقعی که افزایش مثبت است یا برعکس زمانی که شاخص بسیار منفی است، می توان دریافت که با بازکردن برخی نمادها، افزایش محسوس است یا برای جلوگیری از کاهش چشمگیر با بازگشایی نمادها، مواردی بود که در گذشته ممکن است زمینه را برای این شرکت ها فراهم کرده باشد که در بازار گفته می شود شاخص کل بورس تحت کنترل است. دولت یا متولیان بازار.
معظم له خاطرنشان کردند: چنین مشکلاتی سوالات مختلفی را ایجاد کرد و گاهی دیده می شود در روزی که شاخص مثبت است برخی نمادها حرکت چندانی ندارند اما در روزی که شاخص منفی است مشاهده می شود که برخی از شرکت ها تبدیل به یک شرکت می شوند. مثبت، بدون تغییر در روند انتشار اطلاعات یا وضعیت عملکرد شرکت نیز وجود دارد، چنین اتفاقاتی این موضوع را به ذهن متبادر می کند که شاید بازاریاب هدف با چنین اقداماتی کنترل شده است.
این بورس فعال گفت: شاید هدف نهایی این باشد که شاخص را به هر ترتیبی کنترل کنیم تا وضعیتی که در سال 99 اتفاق افتاده رخ ندهد و بورس به آرامی و مستمر رشد کند، به همین دلیل است که سهامداران وقتی حرکت قیمت را مقایسه می کنند. به عنوان مثال شاخص کل از ابتدای سال تاکنون با سهام خود، پرتفوی آن همراه با شاخص کل حرکت و رشد نکرد، زیرا شاخص به نوعی کنترل شده بود، اما سهام آن با زیان مواجه شد.
وی با اشاره به اینکه روش محاسبه شاخص کل بورس نیاز به اصلاحات جدی دارد، افزود: در حال حاضر بورس نیازمند اصلاحاتی از جمله تغییرات پیرامون شاخص کل است که در این راستا در صورت تصمیم گیری برای اضافه شدن شاخص کل جدید. شاخص به بازار، وضعیت کل بازار باید تبیین شود تا دید صحیح و جامعی به سهامداران، فعالان بازار، متولیان بازار و همچنین عموم مردم داده شود تا باز هم با شاخص جدید و ابهامات موجود. در رابطه با کنترل شاخص یا نمایه سازی همچنان وجود دارد و یا تشدید می شود.
معظم له تصریح کردند: این کار باید با مطالعه انجام شود و از شاخص هایی که در سایر بورس ها وجود دارد به نحوی استفاده شود و از تجربیاتی که بازارهای مالی مختلف دنیا در این زمینه داشته اند استفاده شود تا به نتیجه برسد. بهترین نتیجه اگر این اصلاحات به بهبود معاملات بورس کمک کند، با توجه به اینکه بورس در سطح بالایی قرار دارد و حجم معاملات نیز رو به افزایش است، این موضوع نیز به تعادل بازار سهام کمک می کند. و بورس در این زمینه باشد؟
